Сол сияқты руникадағы таңбасы «baś, bäś» деп оқылады, яғни түркі тілдеріндегі сандық мәнді білдіретін «бес, беш» дегенге жақын. Ежелгі қытай жазуында да «бес» деген сандық мәнді дәл осы пішінде таңбалаған, қазіргі қытай тілінде оны 五 деп жазып, « wu » деп оқиды т.с.с.

Бұған қарап қытай жазуы мен көне түркі жазуының шығу төркіні бір екен деген түсінік тумайды, себебі көне түркі жазуларындағы таңбалардың көбі қытайдың ежелгі жазуларына сәйкес келе бермейді. Сонымен бірге оқылуы да өзгеше. Десе де, көріп отырғанымыздай, ондағы кейбір таңбалардың пішіні мен мағынасы, дыбысталуы түркі тіліндегімен еш өзгеріссіз, дәл келіп отыр. Осыдан 3100 жыл бұрын жазылған қытай иероглифтерінің ғұн-түркі жазуларымен сәйкес келуі кездейсоқтық болмаса керек.

Түркілердің руникалық жазуының шығу тегі әлі күнге дейін зерттеушілер үшін жұмбақ болып келеді. Түркітанушылардың біразы осы жазуды алғаш оқыган В.Томсеннің көне түркі руникалық жазуы арамей

(Арамей-соғды) жазуының әсерінен шыққан деген пікірін жақтайды. Екінші біреулері бұл ешбір бөгде жазудың ықпалынсыз-ақ, өз алдына қалыптасқан жазу деп қарайды. Соңғы кездері оны көне грек (және финикий) жазуымен негіз-дес деген пікір де айтылып жүр. Десе де осылардың ішінде әйгілі түрколог Тала Текин бастаған ғалымдардың көне түркі жазуының өзіндік шығу төркіні бар [Т.Текін. 1968, РР. 25-29.] деген пікірін орынды деуге болатындай. Біз де көне түркі жазуы ең алғаш түркілердің пиктографиялық, идиографиялық жазулары негізінде әліппелік жазу болып өзінше қалыптасқан түркілердің төл жазуы деп қараймыз. Мұнда бір таңба – бір буын болып келетін жағдайлар да сақталған. Яғни буындық-мағыналық жазудың ерекшеліктері біршама анық көрінеді. Бұған төменде келтірілген фактілер дәлел бола алады. Мәселен, Томсен: таңбасын дыбыстық ерекшелігі мен мәніне қарай (үй) яғни ай, таңбасын оқ (садақ оғы, жебе) деп оқыды. Осы бойынша кейбір таңбаларды, дыбысталуы мен мағынасына қарай, төмендегідей оқып, мағынасын ашуға болатын сияқты:

– ягни «ау» (бұттың арасы); – аs, is, s, яғни «ыс» (түтін);

– aś, äś, ś, яғни «ас» (көтерілу, асу, биікке шығу) – ағаштың бұтағына, таудың басына шығу. – uz, uz, az, az яғни «үз» (қисық ағашты, затты ортасынан үзу, кесу);
– är, or, r яғни «әр» еркек адам; Қытай тілінде

人 ren (рын) деп оқылып адам дегенді білдіреді. – ad, da, d, яғни көне түркіше «аd» - айрылу. Мысалы: көне түркі тілінде аdril - айрылу, бөліну, аdin - басқа, «езге, бөтен» (екі заттың не адамның бір бірінен бөлек тұруы).
– иč, аč, іс, с, яғни «ұш» таңба ұшып бара жатқан құстың қанатына ұқсайды. Көне түркі тілінде «ұш», « қанат» дегенмен бірге, «ұшу» де- – yü, äy, y, яғни көне түркі тіліндегі yü, yüg, yük «қауырсын», «жүн» деген ұғымды білдіреді.

– al, l яғни іліп ал (қолыңмен іліп ал) деген бейнелік ұғымдардан келіп шыққан т.с.с. Демек ежелгі түркі жазуында буындық-мағыналық жазудың ерекшеліктері анық сақталған деуге не- гіз бар.

Кезінде сөз бен таңбаның бөлінбес бір тұлға болғаны анық. Бұл мәселеде О.Сүлейменовтің мына айтқаны аса маңызды: «жазу деген не? - деген сауалды менің өзіме өзім қойғым келеді. Жазу − сезім мен ақыл-ойды мезгіл мен кеңістік ішінде арқалап жүретін құрал. Ал тіл ше? Ауызша жазу. Өнер ше? Бейнелі жазу.

Қыш мен тасқа түскен суретті таңбалаған көне заман мүсіншілері дер едім. Қолдан жасалған әрбір зат – кәдеге асқан символ. Заттың атауы − таңбаның атауы.

Біз жазуды, тілді, өнерді жіктеп, бөлек-бөлек алып қараймыз да, оларды анықтай алмай қор болып жатамыз. Ақиқат солардың тұтастығында, оларды тұтас алғанда ғана ұғуға болады. Тіл маманы палеограф, білімдар тарихшы, өнертанушы болуы шарт. Сонда ғана сол сөзге шындап жақындай алады.

Сөз бен таңба жақында ғана ажырасты... Шу- мердің, Мысырдың, Аккадтың, Ассирияның және басқа елдердің ұмытылған тілдерін өлі таңбалардан қалпына келтірген XIX ғасыр палеографтарының ерлігі, осы заман өркениетінің тарихы үшін баға жеткісіз зор жетістігі. Тірі ауызекі сөздіктер бойынша ұмытылған суретті әліпбиді қалпына келтірудің маңызы әсте кем емес. Мен әзірге көз жеткізе қоймас алыс болашақта сөздің пайда болуын жазбаша таңбамен байланыстырылып түсіндіретін этимологиялық сөздіктердің жарық көретініне имандай сенемін»,- дейді [О.Сүлей- менов. 1998. с.313].

XIX ғасыр соңында Томсен көне түркі руника жазуын оқып, дыбыстық заңдылығын ашып берді. Ал жазу таңбасының шығу төркініне шын мәнінде қазірге дейін әлі ешкім жете қойған жоқ. Руника жазуына ұқсайтын күміс тостаған мен таяқшаға жазылған б.з.д. V ғасырда жазылған ежелгі сақ моласынан табылған жазулар туралы да соны айтуға болады. Бұл жазулар қазірге құпия күйінде қалып отыр. Жазудың шын мәні мен заңдылығы толықтай табылмағандықтан әркім әрқалай оқып жүр.

Қорыта айтқанда, түркі тілі − ғұн тілінің заңды жалғасы, ал ескі түркі жазуы − ғұн жазуының заңды жалғасы деуге негіз бар. Ғұн заманы мен түркі жазулы ескерткіштер арасы алты, жеті ғасыр болғанымен, ғұндардың пиктографиялық, идеографиялық жазуының кейбір таңбалық мағыналары мен пішіндері, үлгілері көне түркі